Sự từ chối - Cơ hội định hướng lại cuộc đời

Trong cuộc sống, ai cũng sẽ phải đối mặt với sự từ chối. Đó có thể là giây phút nhận tin trượt đại học, thất bại ở buổi phỏng vấn xin việc, hay nghe câu “Em xin lỗi nhưng chúng ta không thể tiếp tục mối quan hệ này” từ người yêu.

Sự từ chối luôn khiến chúng ta cảm thấy bị xúc phạm, mất mát và đôi khi tự ti hơn về bản thân. Nhưng điều đó không có nghĩa là bạn kém cỏi. Thực tế, nhiều người thành công cũng đã từng trải qua thất bại, từ chối trong quá khứ. Vấn đề là cách chúng ta ứng phó và rút ra bài học từ những trải nghiệm đó.

Bài viết này sẽ bàn luận các vấn đề sau:

1. Tại sao chúng ta hay cảm thấy bị tổn thương khi bị từ chối?

2. Sự từ chối không có nghĩa là bạn kém cỏi

3. Biến từ chối thành cơ hội để thay đổi cuộc đời

4. Những bước chủ động để vượt qua sự từ chối

Bằng cách thấu hiểu động lực tâm lý sau những lần từ chối, chúng ta sẽ chuyển tư duy, biến những trải nghiệm tiêu cực trở thành phương tiện để tự hoàn thiện mình.

Những lý do tại sao chúng ta thường cảm thấy tổn thương khi bị từ chối

Khi nhận tin bị từ chối cho một cơ hội nghề nghiệp, một mối quan hệ hay một điều gì đó mà chúng ta đặt nhiều kì vọng, điều dễ xảy ra là sự tức giận hoặc buồn bã. Tại sao sự từ chối lại khiến chúng ta cảm thấy tổn thương đến vậy?

Đó là do:

1. Sự tự ti về bản thân

Khi bị từ chối, xu hướng tự nhiên của con người là hỏi “tại sao lại là tôi? có điều gì sai với tôi?”. Chúng ta bắt đầu so sánh bản thân với những người khác, người được nhận vào trường, được nhận việc làm, người được người khác đáp ứng tình cảm,... Sự so sánh đó khiến lòng tự trọng của chúng ta bị tổn thương.

2. Cảm giác mất mát

Thời gian, công sức, tình cảm,... chúng ta bỏ ra không ít đầu tư cho việc đó. Và khi nó không thành công, chúng ta cảm thấy mình đã mất mát. Đặc biệt trong các mối quan hệ tình cảm, vì đây là khoản đầu tư mang tính cá nhân và tình cảm lớn.

3. Mất cảm giác kiểm soát

Con người có xu hướng thích quyền kiểm soát mọi việc trong cuộc sống. Khi bị từ chối, chúng ta mất đi quyền đó. Điều đó khiến chúng ta cảm thấy bất lực và giận dữ.

Như vậy có thể thấy, lý do sâu xa nhất khiến lòng tự trọng của chúng ta bị tổn thương khi bị từ chối là sự mất cân bằng giữa cái tôi và thế giới bên ngoài. Chúng ta đánh mất sự tự tin, cảm giác an toàn và khả năng kiểm soát cuộc sống của mình.

Tuy nhiên, đó chỉ là cách nhìn nhận một chiều. Hãy cùng phân tích sâu hơn để thấy sự từ chối không hề nói lên giá trị của bạn.

Sự thật: Việc bị từ chối không có nghĩa là bạn kém cỏi

Có 3 lý do chủ yếu khiến chúng ta hay nhầm lẫn giữa bị từ chối với việc mình kém cỏi hay thiếu sót điều gì:

1. Hiểu nhầm về nguyên nhân của sự từ chối

Khi bị từ chối, chúng ta thường giả định rằng mình thiếu sót điều gì đó hoặc có vấn đề khiến người còn lại không hài lòng. Tuy nhiên, nguyên nhân của sự từ chối rất đa dạng.

Đôi khi, nó hoàn toàn khách quan. Ví dụ, công ty bạn nộp CV chỉ có một vị trí nhưng lại nhận được quá nhiều ứng viên. Hay lớp bạn muốn học đã kín chỗ. Lúc này, việc bạn bị từ chối hoàn toàn không liên quan gì tới năng lực của bản thân.

Ngay cả khi có yếu tố chủ quan, điều đó cũng không đồng nghĩa với việc bạn kém cỏi. Có thể bạn không phù hợp với văn hóa công ty nhưng lại rất thành công ở môi trường khác. Hay ít nhất, người còn lại cũng tin rằng họ không phù hợp với bạn chứ không đơn thuần là bạn có vấn đề.

Như vậy, điều quan trọng là phân tích đa chiều để tìm ra nguyên nhân thực sự, thay vì đưa ra kết luận duy nhất là “tại tôi có vấn đề”.

2. Áp đặt tiêu chuẩn bản thân lên người khác

Mỗi người có những tiêu chuẩn và ưu tiên khác nhau. Những gì bạn cho là quan trọng có thể khác xa với người còn lại. Do đó khi bị từ chối, chúng ta hay vô tình áp đặt tiêu chuẩn của mình lên họ.

Chẳng hạn bạn có thể nghĩ “Tôi chăm chỉ, xinh đẹp và tốt nghiệp Đại học top đầu như vậy sao người ta lại không chọn mình?”. Nhưng có thể với họ, điều quan trọng là tính cách vui vẻ, sở thích chung hay ngoại hình chiều cao. Quan điểm khác biệt chứ không liên quan gì đến năng lực của bạn.

3. Thiếu tự tin, yêu thương bản thân

Những người tự tin, yêu bản thân không đặt quá nhiều giá trị vào sự đánh giá từ bên ngoài. Họ biết rõ giá trị những gì mình có và không phụ thuộc vào điều người khác nghĩ về mình. Chính vì thế họ ít bị tổn thương hơn khi bị từ chối.

Tóm lại, sự tự tin, khách quan và khả năng tự đánh giá đúng mức bản thân giúp ta không bị ảnh hưởng quá lớn trước những lời từ chối từ bên ngoài.

Bạn càng trưởng thành và tự tin về năng lực cũng như giá trị của bản thân, bạn sẽ càng ít bận tâm tới việc mình có được sự chấp nhận của người khác hay không. Bạn biết rõ mình xứng đáng được yêu thương và có những lựa chọn khác.

Đó chính là cách nhìn nhận đúng đắn để vượt qua nỗi đau của bất kì sự từ chối nào mà bạn nhận được trong cuộc sống.

Biến từ chối thành cơ hội để thay đổi cuộc đời

Thay vì tự trách và đánh mất niềm tin vào bản thân, chúng ta nên xem sự từ chối như một lời nhắc nhở rằng: Cuộc đời còn rất nhiều con đường và cơ hội khác đang chờ đón ta.

Sự từ chối giống như cái gậy chỉ đường, để điểm cho chúng ta thấy con đường nào không phải là lựa chọn đúng đắn cho bản thân mình. Nó nhắc nhở ta cần dừng việc mãi theo đuổi những điều không xứng đáng. Thay vào đó, hãy mở rộng tầm mắt để tìm những cơ hội mới.

Suy cho cùng, nếu quá khăng khăng bám víu vào một lựa chọn duy nhất, chúng ta sẽ bỏ lỡ vô vàn cánh cửa khác đang mở ra. Có rất nhiều ngả rẽ trên con đường dẫn đến thành công và hạnh phúc. Sự từ chối chỉ là lời nhắc nhở để điều chỉnh hướng đi cho đúng.

Hãy xem xét một vài ví dụ cụ thể:

Ví dụ 1: Bạn không được nhận vào trường đại học mong muốn mà phải học trường khác. Nhưng sau đó bạn lại gặp được những người bạn, thầy cô tuyệt vời và những cơ hội mà có lẽ bạn sẽ không có nếu vào trường kia.

Ví dụ 2: Bạn bị từ chối đề nghị hẹn hò với đồng nghiệp và cảm thấy đau khổ. Nhưng sau đó, nhờ mối quan hệ bình thường tại văn phòng, cả hai người bạn được biết đến nhiều hơn. Một thời gian sau, một đồng nghiệp khác hỏi bạn đi chơi và cuối cùng trở thành người bạn đời của bạn.

Ví dụ 3: Bạn nộp đơn xin việc ở một công ty nhưng bị từ chối. Sau đó, bạn được nhận vào một công ty khác với môi trường phù hợp hơn với bạn. Vài năm sau, công ty cũ kia phá sản trong khi công ty bạn đang làm rất thành công.

Có thể bạn sẽ phải đi nhiều con đường "vòng vèo" trước khi tìm được con đường phù hợp với mình. Nhưng những lựa chọn bị loại trừ đi chính là lý do bạn có thể tìm thấy hướng đi đúng. Cho nên, đừng sợ hãi hay mất niềm tin khi gặp phải sự từ chối. Hãy xem nó như là bài học kinh nghiệm quý giá để tự hoàn thiện hơn.

Những bước chủ động để vượt qua sự từ chối một cách tích cực

Để biến sự từ chối thành cơ hội tích cực, bạn cần có một số bước chủ động sau:

Bước 1: Thừa nhận cảm xúc tiêu cực là điều bình thường

Đừng phủ nhận những cảm xúc như bực bội, mất mát khi bị từ chối. Cho phép bản thân trải qua quá trình đó. Đó là phản ứng tự nhiên của con người. Sau một vài ngày, khi bớt căng thẳng, bạn sẽ sẵn sàng để suy ngẫm và rút ra bài học kinh nghiệm.

Bước 2: Phân tích khách quan nguyên nhân của sự từ chối

Tự hỏi bản thân: Sự từ chối này thực sự do đâu? Nguyên nhân khách quan hay chủ quan? Bạn đã làm hết sức có thể chưa? Hay vẫn còn khiếm khuyết gì? Suy ngẫm kĩ sẽ giúp bạn rút ra được bài học quý giá.

Bước 3: Tập trung vào những cánh cửa mở ra

Nhìn lại xung quanh, bạn sẽ nhận ra còn rất nhiều con đường và cơ hội khác. Thay vì mãi mê theo đuổi những gì đã mất, hãy dồn sức cho những lựa chọn tiềm năng hơn đang chờ đón phía trước.

Bước 4: Rèn luyện sự tự tin và yêu thương bản thân

Dành thời gian chăm sóc cho chính mình, nhắc nhở bản thân những điểm mạnh và giá trị cố hữu mà bạn có. Điều đó sẽ giúp tăng cường sự tự tin, ít bị lung lay bởi nhận xét của người khác.

Những bước chủ động trên sẽ giúp bạn dần xây dựng nên một tâm thế vững vàng, tích cực đối diện với mọi thử thách, khó khăn. Bạn sẽ ý thức được rằng, thất bại và từ chối là bài học, là chiếc la bàn chỉ đường, chứ không phải là dấu chấm hết.

Hy vọng những lời khuyên trên sẽ giúp bạn vững tin hướng đến tương lai tươi sáng của chính mình. Đồng hành cùng chúng ta luôn là vô vàn cơ hội và may mắn. Chỉ cần kiên trì, nỗ lực và luôn giữ thái độ tích cực, chúng ta sẽ đạt được mục tiêu của mình.